چشم‌اندار تشکیل دولت؛ بازی جدید حریری در شطرنج تحولات لبنان

پایگاه رهنما :

حدود سه هفته پس از استعفای سعد حریری از مقام نخست وزیری در 7 آبان، لبنان همچنان بدون داشتن دولت به سر می برد و تظاهرات‌های خیابانی نیز کم و بیش ادامه دارد. در این میان روز گذشته رسانه‌ها از توافق احتمالی نمایندگان جنبش امل و حزب الله و حریری بر سر انتخاب محمد الصفدی به عنوان نخست وزیر و قبول این مسئولیت از سوی وی خبر داده اند. محمد الصفدي ۷۵ ساله سیاستمدار و بازرگان لبنانی سابقه حضور در پارلمان این کشور از طرابلس را در کارنامه خود دارد. وی همچنین مدتی وزیر مالی و اقتصادی و تجارت بوده است. اما علی رغم اعلام این توافق هنوز این احزاب به طور رسمی خبر حمایت از محمد الصفدی را تایید نکرده اند. لذا برای بررسی بیشتر موضوع و آینده تشکیل دولت در لبنان سایت الوقت با علی مهتدی کارشناس مسائل غرب آسیا و جهان عرب پرداخته است.

چرا با وجود اینکه بیشتر تحلیل‌ها بر انتخاب مجدد الحریری به عنوان نخست وزیری تأکید داشتند اما وی کنار گذاشته شد؟

اولاً آقای حریری کنار گذاشته نشده و شایعه مربوط به انتخاب آقای محمد الصفدی بیشتر یک بازی سیاسی در صحنه تحولات لبنان است. مسئله به این شکل بود که آقای علی حسن خلیل نماینده جنبش امل و آقای حاج حسین خلیل نماینده حزب الله پس از مشورت با یکدیگر، به دیدار با آقای حریری رفته و به وی اصرار کرده اند که نخست وزیری را بپذیرد اما وی نپذیرفت و شروط مختلفی قرار داد و به اصطلاحات عاملیانه ناز کرد. پس از اتمام این جلسه طرفداران آقای حریری شایعه کردند که نمایندگان حزب الله و عمل آقای صفدی را پیشنهاد کرده اند در حالی که چنین چیزی وجود نداشته و این یک بازی سیاسی از طرف آقای حریری بوده است. برخلاف آنچه رسانه های ایران منتشر کرده‌اند مبنی بر توافق میان نیروهای سیاسی در مورد ماموریت آقای محمد الصفدی در مورد تشکیل کابینه چنین توافقی وجود ندارد و وجود نیز نداشته است. این واقعیت است که هیچ دولتی بدون آقای حریری تشکیل نمی شود و آقای حریری آن را خنثی می‌کند. کما اینکه همین الان هم آنهایی که به خیابان ها ریخته و راه ها را مسدود کرده اند طرفداران آقای حریری هستند.

اهداف حریری از روی آوردن به این بازی سیاسی چیست؟

آقای حریری با عربستان سعودی و آمریکا ارتباط دارد و اصرار دارد اگر قرار باشد که کابینه به رهبری وی تشکیل شود این کابینه باید غیرسیاسی بوده و احزاب سیاسی مثل حزب الله و امل و جریان آزاد ملی مربوط به آقای میشل عون رد این کابینه حضور نداشته باشند. ظاهر امر این است که وزرای تکنوکرات یعنی وزرای شایسته و فنی را بیاورد اما در واقع آنها می خواهند از لحاظ سیاسی به جهتی بروند دولت جدید چتر حمایتی دولت لبنان را از روی مقاومت بر دارد و در نهایت اعلام شود که جز نیروهای ارتش هیچ نیروی دیگری نباید اسلحه داشته باشد. خود این مساله هم بامشکل روبه رواست زیرا این دولت که احتمالا آقای صفدی یا الحریری تشکیل دهد باید از پارلمان لبنان رای اعتماد بگیرد و در پارلمان اکثریت در اختیار ائتلاف جنبش امل و حزب الله و جریان آزاد ملی است بنابراین حتی اگر آنها حتی موفق به تشکیل چنین دولتی شوند این دولت نخواهند توانست از پارلمان رای اعتماد بگیرد. آقای حریری زیر فشار آمریکا و اسرائیل است و ماموریت تشکیل کابینه را نمی پذیرد مگر با شرایطی که از سوی آمریکا و عربستان بر وی تحمیل شده است.

آیا اصلاً می توان بارقه امیدی از تشکیل دولت تکنوکرات در لبنان آنگونه که مد نظر آقای حریری است، مشاهده کرد؟

این بسیار سخت و حتی بعید است زیرا امل و حزب الله و جریان ملی آزاد که اکثریت را در پارلمان دارند در صورتی که رئیس جمهور طبق قانون شروع به مشورت با فراکسیون های پارلمانی برای انتخاب نخست وزیر کند مجبور است که رای اکثریت را بپذیرد لذا حزب الله و امل و جریان ملی آزاد پیشنهاد کرده اند که این کابینه «سیاسی – تکنوکرات» باشد یعنی اینکه جناح های مختلف سیاسی در کابینه باشند اما وزرای تکنوکرات برگزیده شوند. موضوعی که تاکنون حریری نپذیرفته است. البته اگر وضعیت به جایی رسید که مجبور شوند یک کابینه کامل تکنوکرات و غیرسیاسی تشکیل دهند در این صورت هم جنبش امل، حزب الله و جریان آزاد ملی شخصت هایی را دارند که تشکیلاتی نیستند و تکنوکرات محسوب می شوند و می توانند به کابینه راه یابند و بر این اساس مانع این شوند که دولت آقای حریری موفق شود مقاومت را در بن بست قرار داده و به اصطلاح مثلث طلایی ملت، ارتش و مقاومت را حذف کند.

با توجه به شرایط سیاسی لبنان پیشبینی شما از تحولات چگونه است؟ آیا صفدی شانس تشکیل کابینه را دارد و یا حریری گزینه اصلی حزب المستقبل خواهد ماند؟

من بعید می دانم آقای صفدی مامور تشکیل کابینه شود و به اصطلاح لبنانی ها این سنگی بود که آقای حریری در آبهای راکد انداخت اما به نظر می رسد با این فشاری که از سوی آمریکا وسعودی ها وارد می شود این بحران به زودی قابل حل نبوده و ادامه داشته باشد.